مدل زمین‌ساخت فلات آذربایجان (شمال گسل تبریز و جنوب ارس)

author

Abstract:

آذربایجان ایران ناحیه‌ای است در شمال باختر ایران که دگرشکلی و لرزه‌خیزی شدیدی دارد و میان کوهزادهای بزرگ قفقاز در شمال و  البرز در خاور و با فاصله از زاگرس در جنوب قرار گرفته است. در این مطالعه محدوده شمال­باختر ایران در شمال گسل تبریز (تا محدوده شهر میانه)، یعنی محدوده استان‌های آذربایجان شرقی و اردبیل مورد بررسی قرار می‌گیرد. در این پژوهش ساختارهای محدوده یاد‌شده در ارتباط با سوگیری تنش‌ها و با هدف چگونگی ارتباط آنها با زمین‌ساخت امروزی آذربایجان با باز‌سازی مدل زمین‌ساخت این محدوده مورد کنکاش قرار می‌گیرد. در این مطالعه از روش Angelier (2002) که یک روش تحلیلی برای محاسبه تنسورهای تنش است، در بخش‌های مختلف محدوده مطالعاتی برای محاسبه تنسور تنش استفاده شده است. همچنین از روش پیشنهادی Angelier (1984 & 2002) برای جدایش تنش‌ها در محدوده مطالعاتی بهره گرفته شده است. شیوه کار به این صورت بوده است که با گردآوری داده‌های صحرایی و لرزه‌ای گسل‌ها و محاسبه سوگیری تنش به روش تحلیلی در این ناحیه وضعیت تنش‌های زمین‌ساختی مرتبه سوم در محدوده مرزهای منطقه مشخص شده، و سپس باز‌سازی تنش‌های مرتبه اول با جدایش تنش‌ها برای فلات آذربایجان صورت گرفته است. نتایج تحلیل تنش‌ها نشان می‌دهد که در آذربایجان دو سامانه تنش فشاری یکی با روند NE-SW و دیــگری با روند NW-SE وجود دارد. وجود دو سامانه راندگی مورب در آذربایجان و ساختارهای انباشته شواهدی بر تأیید این دو سامانه تنش است. سامانه تنش اول موجب گسترش سه پیکره زمین‌ساختی به صورت کمربند چین- رانده ارسباران، اهر (قوشه‌داغ) و بزکش به طور چیره شده است که راندگی‌های به‌وجود آورنده این پیکره‌ها بیشتر در ژرفای زمین قابل بررسی هستند. اما سامانه دوم سبب تشکیل و تکامل راندگی‌های با امتداد N-S در این ناحیه شده است که طول کوتاهی دارند و به‌صورت انباشته و در سطح زمین گسترش دارند. فرایند راندگی دو سامانه رانده (مورب) یاد شده در فضای میان گسل­های امتدادلغزی صورت می­گیرد که بیشتر روندهای شمالی - جنوبی و یا شمال‌خاوری- جنوب‌باختری دارند. بازسازی تنش‌های مرتبه اول در ارتباط با پیکره‌های زمین‌ساختی و ساختارها، مدل زمین‌ساختی فلات آذربایجان را به دست داده است. در این مدل، فلات آذربایجان (شرقی) از شمال با قفقاز کوچک، از خاور با پی‌سنگ خزر جنوبی و از جنوب و باختر با بلوک ایران مرکزی، مرزهای همگرا تشکیل داده و در برخورد است. در این میان، سامانه فشارش بازسازی شده به‌گونه‌ای است که چرخش پاد‌ساعتگردی را بر فلات آذربایجان تحمیل می‌کند.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

یافته‌های نوین پارینه‌‌لرزه‌شناختی در پهنة‌ همپوشانی قطعه‌های شمال باختری و جنوب خاوری گسل شمال تبریز (شمال باختر ایران)

شهر تبریز به عنوان یک مرکز مهم جمعیتی در شمال باختر ایران، در نزدیکی گسل شمال تبریز با درازای نزدیک به 150 کیلومتر، قرار دارد. این گسل راستالغز راست‌گرد، متشکل از دو قطعة‌ گسلی اصلی است که این دو، با الگوی راست‌پله نسبت به هم آرایش یافته‌اند. در پهنة همپوشانی شکل گرفته در میان دو قطعة‌ گسلی یاد شده، جنبش‌های راست‌گرد جوان مسبب پدیداری حوضه‌ای کششی شده‌اند.کرانه‌های این حوضه، با افشانه‌ها و شاخه...

full text

بررسی پتانسیل حرکتی گسل شمال تبریز

گسل تبریز، از مهم‌ترین گسل‌های ایران است که در منطقه شمال باختر ایران و در آذربایجان مرکزی (ایران) قرار گرفته است. این گسل دارای پیشینه لرزه‌خیزی است و به لحاظ قرارگیری شهر تبریز با جمعیت حدود دو میلیون نفر در مجاورت آن یک عامل خطر لرزه‌ای مهم به‌شمار می‌آید. در این پژوهش با بررسی داده‌های لرزه‌ای دستگاهی، تحلیل تصاویر دورسنجی وداده‌های صحرایی در پهنه گسل تبریز، از حوالی شمال شهر میانه تا باختر...

full text

پهنه‌بندی ساختاری رشته کوه‌های ارسباران در شمال فلات آذربایجان

رشته‌کوه‌های قوسی‌شکل ارسباران در شمال فلات آذربایجان (ایران)، سرشار از تعدادی گسل راندگی، پهنه‌های انباشتگی، گسلش‌های با هندسه کژ-تخت(Ramp-Flat) ، پنجره‌های زمین‌ساختی، تاقدیس‌های سربریده و ... می‌باشند. بنابراین این رشته‌کوه‌ها را می‌توان به عنوان یک کمربند رانده – چین‌خورده در نظر گرفت. در این مقاله، با بررسی چین‌خوردگی‌های مرتبط با گسلش‌ در رشته‌کوه‌های ارسباران ارتباط معنا‌داری بین ساختار‌...

full text

گسلش فعال در طول گسل تبریز (شمال غرب ایران)

اگرچه در طول دو قرن اخیر، فعالیت لرزه‌ای مهمی در طول گسل تبریز مشاهده نشده؛ اما بررسی‌های صحرایی نشان‌دهندۀ گسلش فعال در طول این گسل است. بر اساس شواهد صحرایی، در طول این گسل عوارض متعدد زمین‌ریختی مرتبط با گسلش فعال دیده می‌شود که احتمال رخداد زمین‌لرزه‌ای مخرب توسط این گسل در آینده دور از انتظار نیست. گسل تبریز از 2 قطعۀ اصلی تشکیل شده است. این گسل در طول خود دارای هندسۀ یکسانی نبوده و بر اسا...

full text

محاسبه بیشینه شتاب لرزه‎ای گسل شمال تبریز با استفاده از شبیه‌سازی لرزه‌ای چشمه گسل محدود

رخداد زﻣﯿﻦ‌ﻟﺮزه‌های تاریخی و دستگاهی در ﻧﺰدﯾﮑﯽ ﮔﺴﻞ شمال تبریز ﺷﺎﻫﺪی ﺑﺮ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻟﺮزه‌ﺧﯿﺰی اﯾﻦ ﮔﺴﻞ است ﮐﻪ زﻣﯿﻦ‌ﻟﺮزه‌های تارﯾﺨﯽ ﺑﺎ ﺑﺰرﮔﯽ بیشتر از 7 را درکارنامه خود دارد. در این پژوهش ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از رواﺑﻂ ﺗﺠﺮﺑﯽ موجود، زﻣﯿﻦ‌ﻟﺮزه‌های تاریخی، مطالعات ﻟﺮزه‌ﺧﯿﺰی و ﻫﻨﺪﺳﻪ ﮔﺴﻞ شمال تبریز، ﯾﮏ ﺳﻨﺎرﯾﻮی ﻟﺮزه‌ای ﺑﺎ ﺑﺰرﮔﯽ 7/7 ﺗﻌﺮﯾﻒ شد. ﺑﺎ اﻧﺠﺎم ﺷﺒﯿﻪ‌سازی ﺑﻪ روش «ﺷﺒﯿﻪ‌سازی ﮐﺎﺗﻮره‌ای چشمه گسل محدود ﻣﺒﺘﻨﯽ ﺑﺮ بسامد ﮔ...

full text

مدل سازی چرخه زمین لرزه گسل شمال تبریز

یکی از راه های بررسی دگرشکلی های بین لرزه ای استفاده از تعیین نرخ لغزش گسل با استفاده از مطالعات زمین شناسی، دیرینه لرزه شناسی و گاهی استفاده از مدل های تجربی است که با ایجاد ارتباط بین پارامترهای گسل و داده های جمع آوری شده از ایستگاه های gps به تخمین پارامترهایی مانند نرخ لغزش و ضخامت کشسان پوسته و ... می پردازد. از جمله این مدل ها، مدل ساوج و بورفورد (1970) و ساوج و پریسکوت (1978) می باشد. ...

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 22  issue 87

pages  41- 50

publication date 2013-11-22

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023